Vui Học Xưa Và Nay

TÀO QUỆ LUẬN CHLẾN THUẬT Ở TRƯỜNG THƯỢC


Năm 684 trước Công nguyên, nước Tề đem binh đánh nước Lỗ. Tướng Tề là Bào Thúc Nha dẫn quân đến thẳng Trường Thước của nước Lỗ. Nước Lỗ có một người tinh thông binh pháp tên là Tào Quệ, nghe nói Lỗ Trang Công chuẩn bị chống lại quân Tề liền chủ động xin tham chiến.

Bạn thân của ông khuyên rằng:
Quốc gia đại sự, tất có những đại quan hàng ngày ăn thịt phải đảm đương, dân đen chúng ta quan tâm làm gì chứ?

Tào Quệ nói:
- Không, cái nhìn của các vị đại quan rất thiển cận, họ không có tầm nhìn xa và mưu kế sâu đâu.

Lỗ Trang Công cho mời Tào Quệ đến, cảm thấy ông rất mưu trí liền cùng ông dẫn đại quân đến Trường Thược nghênh địch. Quân Lỗ và quân Tề gặp nhau ở Trường Thược. Tướng Tề Bào Thúc Nha coi thường quân Lỗ, hạ lệnh thúc trống tiến binh.

Lỗ Trang Công nghe đối phương trống đánh vang trời, cũng chuẩn bị thúc trống đáp lại.

Tào Quệ ngăn lại nói:
- Đợi một chút! Rồi truyền lệnh cho quân lính - Ai hò hét ầm ĩ, chém!

Chỉ gọi các xạ thủ chuẩn bị cung tên giữ chắc đội hình thế trận, không cho phép tự ý hành động.

Quân Tề xông vào trận địa Lỗ nhưng thế trận của Lỗ kiên cố như một khuông sắt, không thể húc vào được đành phải lùi lại. Lát sau, quân Tề lại khua lên một hồi trống trận nhưng quân Lỗ vẫn như mọc rễ, không hề nhúc nhích, quân Tề lại lui.

Khi quân Tề khua trống lần thứ ba, Tào Quệ mới tâu với Lỗ Trang Công:
- Bây giờ có thể tiến quân được rồi.

Lúc này, quân Lỗ gióng lên một hồi trống trận đồng thời hạ lệnh xông lên, tướng sĩ quân Lỗ ào lên, với khí thế như sấm dậy, đánh cho quân Tề tan tác, chạy trốn vào vùng đồng hoang.

Lỗ Trang Công định hạ lệnh truy kích nhưng Tào Quệ lại ngăn lại mà rằng:
- Khoan, để tôi xem đã rồi mới quyết định.
Ông đứng trên chiến xa, tay đưa lên trán che để nhìn về phía trước, quan sát trận địa một lát rồi xuống xe xem xét tỉ mỉ những vết bánh xe của quân Tề rồi mới nhảy lên xe nói:
- Bây giờ có thể truy kích được rồi.

Trang Công hạ lệnh truy kích, đuổi toàn bộ quân Tề ra khỏi bờ cõi và thu được rất nhiều vũ khí, xe ngựa.
Sau khi thắng trận, Lỗ Trang Công hỏi Tào Quệ tại sao lại chỉ huy như vậy. Tào Quệ nói:

- Đánh trận, điều chủ yếu là dũng khí. Trống trận nổi lên lần đầu tiên, dũng khí của binh sĩ đầy đủ nhất, nếu lúc đó không giao đấu, đến khi nổi trống lần thứ hai thì dũng khí đã suy yếu đi một chút, đến hồi trống thứ ba, kể cả có gõ ghê gớm thế nào thì cũng không còn hăng hái nữa. Dũng khí của chúng đã tiêu tan hết, chúng ta mới nổi trống lên nâng cao khí thế, ý chí chiến đấu ngút trời, sao mà không đánh thắng chúng được?

- Có lý, có lý lắm.
- Lỗ Trang Công lại hỏi tiếp - Khi quân Tề đã bị đánh bại, sao ngài lại không cho truy kích ngay.
Tào Quệ đáp:
Nước Tề là nước lớn, Bào Thúc Nha lại là một danh tướng, không thể coi thường được, biết đâu hắn giả vờ tháo chạy để gài phục binh ở phía trước. Tôi phải xuống xe, nhìn thấy những vết xe chạy rất hỗn loạn, cờ xí cũng đổ gục mới chắc chắn rằng chúng đã bại thật sự, lúc đó mới yên tâm cho truy kích.
Lỗ Trang Công khen ngợi:

Ngài là một người tinh thông quân sự.

TUÂN TỨC MƯỢN ĐƯỜNG LẤY NGU QUẮC


Phía Nam nước Tấn có hai quốc gia, một là nước Ngu (ở phía Đông Bắc huyện Bình Lục tỉnh Sơn Tây ngày nay), một là nước Quắc (phía đông nam huyện Bình Lục tỉnh Sơn Tây ngày nay). Tổ tiên của hai nước lân cận với nhau này đều họ Cơ, cho nên họ đối xử với nhau rất tốt. Thế nhưng, vua nước Quắc thường phái quân đến biên giới nước Tấn gây sự, vì vậy Tấn Hiến Công muốn phát binh đi chinh phạt nước Quắc.
Một ngày của năm 655 trước Công Nguyên, Tấn Hiến Công hỏi quan đại phu Tuân
Tức:
- Bây giờ có thể đánh phật nước Quắc được không?
Tuân Tức đáp:
Không được. Quan hệ giữa hai nước Ngu, Quắc rất tốt, lại thêm nước Quắc cảnh giới phòng bị chặt chẽ. Thần thấy thế này, trước hết hãy dâng cho vua nước Quắc là người thích chơi bời hưởng lạc một số mỹ nữ để ông ta tha hồ hưởng lạc mà tiêu ma ý chí.
Quắc Công có được rất nhiều gái đẹp nước Tấn, quả nhiên chỉ nghĩ đến chơi bời lạc
thú, không để ý đến chính trị. Lúc đó, Tuân Tức nói với Tấn tiến Công:
- Bây giờ có thể đánh nước Quắc được rồi. Tuy vậy, tốt nhất là ta không để cho nước Ngu cứu viện cho nước Quắc, ta có thể gửi một lễ vật hậu hĩnh cho Ngu Công, mượn ông ta con đường để đi đánh nước Quắc. Như thế nước Quắc sẽ hận nước Ngu, nước Ngu cũng sẽ không giúp đỡ nước Quắc nữa.
Tấn Hiến Công liền cử Tuân Tức làm sứ sang nước Ngu. Tuân Tức đến nước Ngu,
dâng cho Ngu Công một con ngựa thiên lý và một đôi ngọc bích quý giá nhất, nói rằng:
- Nước Quắc muốn xâm phạm đến nước Tấn chúng tôi, chúng tới định đánh nhau với họ một trận. Nay chúng tôi sang xin mượn một con đường của quý quốc để chúng tôi đi qua.
Nếu đánh thắng, tất cả chiến lợi phẩm đều tặng cho ngài.
Ngu Công tham của nâng niu hai viên ngọc bích, lại ngắm nghía con ngựa thiên lý, nói:
- Được rồi! Được rồi.
Đại phu nước Ngu là Cung Chi Kỳ liền bước đến trước mặt Ngu Công khuyên can:
Tâu đại vương! Không thể được? Nước Quắc với chúng ta có liền sông núi, quan hệ như môi với răng. Tục ngữ nói ''môi hở răng lạnh'', nếu không có môi, răng sẽ phải chịu cóng. Nước Quắc bị diệt vong, nước Ngu chúng ta chắc chắn khó mà giữ được.
Ngu Công áp miệng vào viên ngọc bích hà một hơi, liếc Cung Chi Kỳ một cái, nói:
Nước Tấn người ta biếu mình nhiều của quý báu như thế, chỉ có một con đường mà ta cũng không cho họ mượn, như vậy nghe có được không? Hơn nữa, kết giao với một cường quốc vẫn lợi hơn kết giao với một nước yếu chứ.
Cung Chi Kỳ thấy Ngu Công không nghe theo lời khuyên chân thực của mình, đoán
chắc rằng nước Ngu sẽ bị nước Tấn tiêu diệt liền mang cả gia đình rời khỏi nước Ngu.
Mùa đông năm đó khi quân Tấn đi qua nước Ngu, Ngu Công thấy quân Tấn hết sức
hùng mạnh liền lấy lòng Tuân Tức nói là sẽ đồng ý trợ chiến.
Tuân Tức nói:
- Tôi nghe nói Ngu Công đang đánh nhau với quân Khuyển Nhung, ngài hãy giả đò đến trợ chiến, nước Quắc nhất định sẽ cho ngài vào thành. Binh xa của ngài đều chứa toàn quân Tấn, chỉ cần họ vừa mở cửa thành là chúng tôi có thể dễ dàng hạ được Hạ Dương Quan của họ.

Tuân Tức lợi dụng Ngu Công lấy được nước Quắc, khi quay đầu lại rất nhanh đã thu dọn luôn cả nước Ngu. Ngu Công lơ nga lơ ngơ bị bắt làm tù binh, đôi ngọc bích quý giá và con ngựa thiên lý kia lại trở về với nước Tấn

TUÂN TỨC CHỒNG TRỨNG KHUYÊN GIẢI VUA TẤN

Thời Xuân Thu, để thoả mãn hưởng lạc cá nhân, Tấn Linh Công định cưỡng bức dân chúng phải xây cho nhà vua một đài cao chín tầng vô cùng hoành tráng tốn kém rất nhiều tiền bạc. Ông ta sợ các quan can ngăn liền hạ lệnh rằng:
Ai dám khuyên can, giết ngay không cần luận!
Có một đại thần tên gọi Tuân Tức, rất lo lắng cho đất nước, ông xin gặp Tấn Linh
Công. Tấn Linh Công cho là Tuân Tức đến can ngăn liền giương cung lắp tên, chờ ông đến, chỉ cần ông mở miệng khuyên nhủ là sẽ bắn chết ông.
Tuân Tức bái kiến Tấn Linh Công xong liền làm ra vẻ vui vẻ thoải mái, nói:
- Tâu đại vương, thần xin biểu diễn một trò vui để đại vương tiêu khiển.
Tấn Linh Công hỏi;
Trò gì thế?
Tuân Tức đáp:
- Thần có thể xếp chồng mười hai quân cờ lên nhau, bên trên lại để mấy quả trứng gà.
- Chà, trò này hay đấy.
Tấn Linh Công phấn chấn vội quẳng cung tên đi, lệnh cho thị tùng mang quân cờ và
trứng ra.
Tuân Tức thận trọng chồng mười quân cờ lên nhau trước rồi lại xếp từng quả trứng
lên. Những người xung quanh trợn mắt nhìn, chỉ sợ quả trứng rơi xuống, họ căng thẳng đến mức nín cả thở. Tấn Linh Công cũng hoảng hốt kêu lên:
- Nguy hiểm! Nguy hiểm!
Tuân Tức lại chậm rãi nói:
Cái này chưa có gì ghê gớm cả, còn cái nguy hiểm hơn thế nhiều.
Linh Công nói:
- Được ta cũng muốn biết xem Tuân Tức thấy thời cơ đã chín muồi liền không tiếp tục biểu diễn nữa. Ông đứng dậy, nói với dáng điệu rất đau buồn: Khởi bẩm đại vương, xin cho phép thần được nói vài câu, cho dù thần có chết cũng không hối hận! Để xây đài cao chín tầng, ba năm cũng chưa xây xong, trong nước sẽ không có đàn ông cày bừa, không có phụ nữ dệt vải. Một khi ngân khố nhà nước rỗng sạch, các nước bên cạnh sẽ sang xâm lược chúng ta.
Như thế tất sẽ có ngày mất nước. Việc xây dựng đài cao nguy hiểm hơn trò chơi chồng trứng, xin đại vương tôn kính suy nghĩ lại!
Nói đoạn, nước mắt rơi ướt cả vạt áo.
Tấn Linh Công thấy Tuân Tức nói có tình có lý, thái độ lại uyển chuyển thành khẩn, lúc này mới hiểu ra sự nguy hại to lớn của việc xây dựng đài cao với đất nước, ông thở dài, nói:
- Sai lầm của ta lại nặng đến thế sao?

- Thế là ông liền đình chỉ việc xây đài cao.

TÔ ĐÔNG PHA CHỬI KHÉO THAM QUAN

Có một năm, Tô Đông Pha vi hành đến vùng Triết Giang ngầm tìm hiểu dân tình. Hôm đó ông đến phủ Xử Châu, tỉnh Triết Giang, tới nhà một người bà con dự tiệc, hai viên tham quan là tri phủ Dương Quí và huyện lệnh Vương Bút cũng có mặt. Tô Đông Pha tuy ngồi chiếu đầu nhưng do ông không mặc quan phục nên rất nhiều người không nhận ra.

Giữa buổi tiệc, có người đề nghị:
- Chúng ta hãy làm thơ phú góp vui rồi căn cứ vào sự hay dở mà ngồi theo thứ tự, các vị thấy thế nào?
Mọi người đều hưởng ứng.

Huyện lệnh vương Bút nói:
- Tôi xin làm một bài đầu tiên.
Tiếp đó ngâm rằng:

Nhất cá bằng tự lưỡng cá nguyệt,
Nhất dạng nhan sắc sương hoà tuyết,
Bất tri ná cá nguyệt hạ sương,
Bất tri ná cá nguyệt hạ tuyết.

Dịch:
Một chữ bằng ( )gồm hai chữ nguyệt ( )
Một vẻ nhan sắc sương và tuyết
Không biết nguyệt nào dưới sương ( )
Không biết nguyệt nào dưới tuyết ( )

Một quan viên lập tức ngâm tiếp:
Nhất cá xuất tự lưỡng trùng sơn,
Nhất dạng nhan sắc môi hoà thán;
Bất tri ná toạ sơn xuất mà,
Bất tri ná toạ sơn xuất thán

Dịch:
Một chữ xuất ( ) chồng hai chừ sơn ( )
Một vẻ nhan sắc môi và than
Không biết ngọn nào núi xuất môi ( )
Không biết ngọn nào núi xuất than ( )

Tri phủ Dương Quý cũng lắc la lắc lư cái đầu ngâm:
Nhất cá lã tự lưỡng cá khẩu
Nhất dạng nhan sắc trà hoà tửu,
Bất tri ná trương khẩu hát trà
Bất tri ná trương khẩu hát tửu.

Dịch:
Một chữ lã ( )gồm hai chữ khẩu ( )
Một vẻ nhan sắc trà và tửu
Không biết miệng nào thì uống trà ( )
Không biết miệng nào lại uống rượu ( )

Lúc này, Tô Đông Pha mới ngâm:
Nhất cá nhị tự lưỡng cá nhất.
Nhất dạng nhan sắc quy hoà biệt,
Bất tri ná nhất cá thị quy,
Bất tri ná nhất cá thị biệt.

Dịch:
Một chữ nhị ( ) bằng hai chữ nhất ( )
Một vẻ nhan sắc quy và biệt
Không biết cái nào thì là quy ( )
Không biết cái nào lại là biệt ( )

Ông vừa đọc xong, Vương Bút bỗng sầm mặt: Tên này hỗn xược thật! Chẳng phải là hắn muốn sỉ nhục đại nhân Dương Quý và Vương Bút ta sao? Hắn tưởng ta không nghe ra được ư? ''Quy'' và Quý'', ''Biệt'' và “Bút” toàn là từ đồng âm cả.
Hắn lập tức chỉ Tô Đông Pha mắng:
Đồ điên! Người dám cả nói càn ư ?

Tô Đông Pha nói:
- Nếu bảo là nói càn thì ta thấy thơ các người mới là nói càn đấy. Thử nghĩ xem:
sương tuyết là không nhìn thấy mặt trời, than đá là muốn thiêu thành tro, rượu chè vào bụng là biến thành nước tiểu, đó chẳng phải là nói càn sao? Chỉ có thơ của ta mới nói điều tốt lành, quy biệt (rùa, ba ba) là biểu tượng của sự trường thọ, các người còn không hiểu sao?
Lời nói của ông khiến Vương Bút cứng họng. Khi biết ông chính là Tô Đông Pha danh tiếng nổi như cồn, ai nấy đều ngớ cả ra.