Chuyện đạo đời

Thuở xưa, có một đoàn thương gia dự định đến phương xa để  tìm kế sinh sống.

  Đường đi phải trải qua một cánh rừng rộng, cả đoàn đều không biết đường, mới bàn tính với nhau là mời một người đi theo chỉ lối, rồi họ cùng nhau khởi cuộc hành trình. Đi được nửa đường, họ đến một cánh đồng bao la bát ngát và gặp một ngôi miếu thần.

  Theo tập quán nơi đó, đoàn phải có một người để tế mới đi qua khỏi được.

  Đoàn thương gia cùng nhau bàn luận, và đều cho rằng: trong những người bạn của chúng ta, ai ai cũng đều là bà con thân thích, chỉ có người dẫn đường là người ngoài, nên giết người này để cúng tế.

  Bàn tính xong xuôi, họ bèn đem người dẫn đường ra giết. Cúng tế xong, họ lên đường. Nhưng vì không có người dẫn đường nên cả bọn lạc lõng bơ vơ nơi cánh rừng bát ngát.
Sau cùng, cả bọn đều bị chết ở giữa khoảng đường dài.

Lời bàn
  Đời sống của con người thật quý giá, nhưng cũng quá đổi mong manh. Hôm qua còn khoẻ mạnh vui sống, nhưng ngày mai sẽ ra sao thì vẫn là điều bí ẩn của nhân sinh muôn thuở. Người ta chỉ chợt chạnh lòng tê tái với một cảm nhận mong manh, khi vô thường xảy ra với mọi người chung quanh, mà chẳng mấy ai lưu tâm đến điều ấy có thể xảy đến với mình.

  Theo Thế Tôn thì mạng người chỉ tồn tại trong hơi thở, một khi thở ra mà không thở vào là kết thúc một đời người. Quán niệm đối diện với sự thật của chính tự thân về cái chết sẽ đến với mình bất cứ lúc nào là điều cần thiết mà mỗi người phải thực hành. Chính cảm nhận được sự mong manh tạm bợ nay còn mai mất của kiếp người, sẽ giúp cho ta thêm trân quý hơn cuộc sống. Những thành bại, hơn thua, được mất, tranh đoạt, hận thù… sẽ chẳng có giá trị gì nếu như gần kề với cái chết, nhận thức án tử đang lơ lửng quanh ta.

  Cuộc sống xung quanh chúng ta luôn luôn biến động, đầy đẫy những tai nạn rủi ro. Ýù thức rõ ràng về cái chết có thể đến với con người bất cứ lúc nào… sẽ giúp cho con người sống trọn vẹn với giây phút hiện tại, bớt đi tham ái, hỷ xả, tha thứ và luôn nghĩ đến mọi người đồng thời tinh cần thực hành các pháp thiện. Nghĩ đến vô thường, thần chết đang rình rập, là một cách thể nghiệm sự thật của đời sống. Cuộc sống sẽ bớt khổ đau và con người sẽ thương nhau hơn nếu như mọi người biết suy niệm về cái chết.

Một ngọn lửa khổng lồ bừng lên trong rừng rậm. Các con vật tập họp thành đàn phía bên kia hồ nuớc và nhìn chăm chăm vào đám cháy. Một con chim nhỏ duờng như biết trước những gì sẽ tiếp diễn, ngậm một hớp nước trong chiếc mỏ nhỏ xíu của nó và tưới vào đám lửa. Nó quay lại mang một hớp nước khác trong mỏ và tưới xuống. Cứ thế, nó cần cù bay trở lại và hướng tới đám lửa một cách cần mẫn.

  Những con còn lại nhìn con chim nhỏ và nói với nhau đầy vẻ thất vọng: không biết con chim này nó nghĩ có thể làm được gì với một hớp nước trong cái mỏ nhỏ? Được một lúc, chúng hỏi con chim: “Hãy nói với chúng tôi, cậu thật sự nghĩ là có thể dập tắt ngọn lửa với một hớp nước chăng?”. Con chim nhỏ trả lời: “Tôi nghĩ là tôi đang làm điều tôi cảm thấy cần thiết làm!”. Đúng lúc đó, một thiên thần bay qua nhìn thấy và biết sự việc ấy. Thiên thần cảm động trước nghĩa cử cao đẹp của con chim nên phù phép cho một trận mưa lớn.

Lời bàn
  Trong cuộc sống, nếu như chúng ta không ngợi khen, khuyến khích được ai thì cũng đừng nên khinh khi hoặc ngăn cản bất kỳ việc thiện nào của người khác. Phật dạy sự tích lũy phước đức giống như những giọt nước nhỏ lâu ngày cũng đầy bể. Chúng ta cũng đừng cho rằng, một việc nhỏ, một trách nhiệm cỏn con, một phước lành thiển mọn là không quan trọng. Nếu ai cũng nghĩ riêng cho cá nhân mình, thì sự đoàn kết và trách nhiệm ở đâu trong cuộc sống? Một điều lành, bao giờ cũng đem lại sự bình yên, dù rất nhỏ nhưng cũng gây cảm kích lòng người và cùng với siêu nhiên linh ứng. Chúng ta nên biết, thế giới hữu hình và vô hình, chỉ cách nhau trong một nhịp cảm ứng mà thôi.

Người cha, một hôm hỏi con trai có bao nhiêu bạn. Chàng trai tự hào trả lời:
  - Con có hàng trăm bạn!
  - Con ạ! Những người hiểu biết thường cho rằng, không bao giờ một người được gọi là bạn khi chưa thử thách người đó. Con hãy thử giết một con cừu rồi cho vào bao tải, bảo với các bạn là con đã giết người và con cần họ giúp đỡ. Khi đó, con sẽ rõ ai là bạn chân chính của con!

  Người con làm theo, thấy không một người bạn nào nhận giúp anh ta. Ông bố an ủi con và kể cho anh nghe một chuyện như sau:

  Có hai người lái buôn ở hai tỉnh rất xa nhau. Một hôm, một người đến thăm người kia và được tiếp đón nồng nhiệt. Nhân dịp đón bạn, người kia tổ chức một dạ hội lớn. Vài ngày sau, người khách ốm tương tư, người bạn hỏi xem mình có thể làm gì được để giúp anh.

  Người kia nói:
  - Nếu anh chỉ cho tôi tất cả phụ nữ có mặt trong buổi dạ hội đó, tôi có thể nhận ra người tôi mê!

  Thế là người lái buôn kia thực hiện ngay điều bạn yêu cầu. Ai ngờ, cô gái mà anh bạn mê lại chính là người yêu của chủ nhân.
  - Vì bạn yêu cô ta, nên mình chấp nhận để cô ấy trở thành vợ bạn!

  Vài năm sau, người bạn kia vẫn còn sống độc thân và đã mất hết tài sản. Anh ta đi tìm bạn cũ đã từ lâu chưa gặp, để mong được sự giúp đỡ. Ngay lúc mới tới, người kia đã tặng nhiều của cải để anh này tiếp tục
kinh doanh.

  Kể xong câu chuyện, người cha nói:
  - Đấy chính là một trong những câu chuyện về người bạn đích thực.

Lời bàn
  Thể rằng, trong cuộc sống, chúng ta thường quan niệm bạn bè là những người mà chúng ta quen biết và có cùng sở thích, nhưng đều vẫn chưa đủ để khẳng định đó là  một tình bạn. Trong kinh Hiền Nhân, đức Phật dạy có bốn loại bạn trên đời. Đó là: bạn như hoa, bạn như cân, bạn như núi, bạn như đất. Thật vậy, trong các loại bạn trên thì bạn như đất là loại tình bạn đẹp nhất, nghĩa là một tình bạn thật tốt lành, sẵn sàng san sẻ, sớt chia những niềm vui nỗi buồn, có thể hi sinh những hạnh phúc riêng của mình để dành riêng cho bạn, và luôn giúp đỡ cho bạn những lúc khó khăn. Muốn được vậy, phải trải qua rất nhiều thử nghiệm thì mới biết người đó có thật sự là bạn tốt với mình hay không?

Xưa, có một người thù địch với một người khác, anh nghĩ không ra phương pháp báo thù. Cứ uất ức trong lòng mãi không lúc nào vui. Có người hỏi:
- Anh vì sao mà uất ức buồn rầu?
Anh ta trả lời:
- Có một người thường hay nói xấu tôi thậm tệ. Tôi tức giận vô cùng. Tôi hằng nghĩ cách phục mối thâm thù ấy, nhưng nghĩ mãi không ra, nên tôi tức giận và buồn khổ vô cùng.
Người kia nói:
- Có thể đọc một câu chú bí mật thì người kia chết tức khắc. Nhưng trì chú này sẽ có một triệu chứng nguy hiểm, nghĩa là sau khi trì xong chú thân anh phải chết trước. Tôi nhận thấy tốt hơn anh đừng trì, thì khỏi bị thảm cảnh người thù chưa bị hại mà chính anh đã bị hại rồi.
Người kia nghe thế không cần tính toán, suy nghĩ mà hết sức vui mừng.
- Xin ông làm ơn dạy cho tôi câu thần chú ấy, tâm muốn báo thù của tôi mãnh liệt vô cùng; miễn sao kẻ thù của tôi có thể chết, dù thân tôi có chết trước tôi vẫn vui lòng!

Lời bàn
Một kiếp người ngẫm cho cùng cũng thật là ngắn ngủi phù du. Có nhiều người ta mới gặp hàn huyên tâm sự chưa được bao lâu, thì nay họ đã ra người thiên cổ! Vậy thì gây thù kết oán với nhau làm chi, khiến đời sống của mình sinh thêm phiền não? Tại sao mỗi người không sẵn sàng mở rộng vòng tay để yêu thương và giúp đỡ nhau, để đối xử tốt với nhau cho cuộc đời được tăng thêm phần ý nghĩa?

Ta đừng bắt chước những kẻ có bản tính hung hăng lúc nào cũng thích gây sự với người khác. Những người hung ác như vậy thì đâu được ai ưa, trái lại người ta còn tìm cách xa lánh.

Ta nên biết nhường nhịn nhau để sống, một sự nhịn chín sự lành. Vẫn biết con người dù hiền đến đâu cũng có lúc nổi giận, vì trong thất tình của con người có sẵn tình “nộ” là giận! Giận cũng là bản tính bình thường nhưng nếu khi giận mà biết dằn cơn giận của mình xuống được, kiềm chế nó được là điều tốt. Dân gian có câu: “No mất ngon, giận mất khôn”. Vì khi cơn giận nổi lên thì ta chẳng khác người khùng, mặt mày đỏ như gấc chín, mắt long lên dữ tợn, dáng vẻ hung hăng, chỉ muốn đập phá cho hả giận. Vì vậy trong kinh Hoa Nghiêm đức Phật dạy: “Ngọn lửa tham sân si đốt cháy muôn ngàn rừng công đức”. Vì vậy, nếu không khéo nhường nhịn thì hậu quả xấu tất nhiên sẽ xảy ra, gieo nhân thì gặt quả, đó là điều tất yếu.

Muốn sống được yên vui hạnh phúc, ta cũng đừng nên gây thù chuốc oán với ai! Thà mình chịu nhường nhịn, để người có lỗi sẽ có lúc nhận chân ra được lỗi lầm của họ thì họ sẽ cảm phục ta hơn, bởi vì ta đã tu tập hạnh nhẫn nhục để hóa giải những khổ cho chính mình và cho người khác.

Nhưng cũng không ít nguời vì lòng sân giận sai khiến, hủy hoại thân mình một cách đáng thương. Họ bị lòng sân hận dẵn dắt, đưa mình vào con đường hại mình hại người một cách vô cùng đáng thương và bi thảm để rồi mãi trầm luân vĩnh kiếp không thôi! Xin chấp tay nguyện cầu tha lực của chư Phật, chư Bồ tát, chư Thánh hiền giúp họ mau mau phản tỉnh, dùng pháp từ bi thanh tịnh hòa bình để tu sửa đối trị thân tâm, khiến cho mọi người trên cuộc đời đều được an vui tự tại.

Trời vừa dứt mưa, một bà cụ khoác áo tơi đi ra phố, gặp một chú bé đang nghịch nước bẩn bên vệ đường, bà cụ cau mặt quát:
- Thằng bé! Mày có lên ngay không? Khiếp!
Thằng nhỏ phản đối:- Cháu xí cái vũng này từ hồi đầu mới mưa! Bà kiếm cái khác đi, thiếu gì!

Lời bàn
Bồ tát là những vị phát Bồ đề tâm rộng lớn, trên cầu làm Phật, dưới nguyện độ tất cả mọi chúng sinh đang chìm luân khổ não trong biển sinh tử luân hồi. Riêng chúng ta thì có thể hiểu một cách đơn giản, rằng tất cả mọi chúng sinh đều có khả năng giác ngộ thì ta đã có mầm Bồ tát trong lòng rồi! Nhưng cuộc đời thì luôn đối lập với nhau. Tâm Bồ tát thì tạo dựng rất khó, nhưng lại rất dễ bị thối thất, nếu như chúng ta không có một niềm tin chánh kiến. Bạn có biết tại sao không?

Là khi chúng ta phát tâm tu Bồ tát hạnh là đi đến đâu mọi người cũng hoan hỷ đón chào, mà chúng ta cũng sẽ bị những chướng duyên và nghịch cảnh thử thách, cản trở con đường tiến tới, bởi vì ta đang trên hành trình lội ngược dòng sinh tử luân hồi thâu gọn thời gian của vô lượng kiếp thành một sẽ không có quá khứ hiện tại và vị lai. Nên nhiều khi ta sẽ bị sốc trên chặng đường dốc ngược, bắt buộc ta phải vượt qua để hoàn thành tâm nguyện! Như trường hợp của bà cụ già kể trên chẳng hạn. Vì những gì ở đời mà người ta đang ưa thích mà mình cản trở thì coi chừng là mình sẽ bị nghi là mình muốn đạt cái sở thích ấy.

Chúng ta phải trang bị cho chính mình một hành trang nhẫn nhục lớn lao để chuẩn bị bước vào cuộc sống với tâm hạnh Bồ tát, sẵn sàng làm đẹp cho đời.

Đang quét sân chùa, thấy một cô Phật tử đem một lồng chim đi vào, tiểu Tâm Minh mừng rỡ chạy ra chào:
  - A Di Đà Phật chào cô!
  - Để cho con phóng sinh giúp cô!

  Cô Phật tử liền giải thích là cô không có ý định phóng sinh tại chùa, mà chỉ có ý định là nhờ chùa giữ giùm để ngày mai đem về chùa dưới phố phóng sinh trong dịp ở đó.

  Tiểu Tâm Minh chấp hai tay tiu nghỉu than thầm: “Mua chim từ chợ xách về chùa, ngày mai lại mang về phố mất một ngày đường nữa. Chắc nghiệp của bầy chim này còn nặng”.

Lời bàn
  Những người đến chùa mà không hiểu đạo, dù có thiện tâm nhưng vì không biết việc làm của mình đúng hay sai, nên nhiều khi cũng làm khổ cho thiên hạ nhiều lắm!

  Nếu phóng sinh mà mang ý niệm lợi danh vào đó, và mong cầu quả báo ở vị lai thì việc phóng sinh này không còn mang ý nghĩa vị tha mà đã chuyển thành vị kỷ. Với một cái tâm vị kỷ như vậy, nhiều khi làm phước nhiều không những không có phước mà còn có thể rước thêm tội.

  Phóng sinh có nghĩa là tôn trọng mạng sống của mọi loài, mở lòng từ bi thương tưởng đến hữu tình phải chịu thống khổ trong cảnh nước sôi lửa bỏng. Chúng ta phát thiện tâm phóng sinh chứ không phải là ta đem sinh mạng của loài hữu tình làm vật buôn bán danh lợi.

  Người không có vô minh tham dục thì tự nhiên có trí tuệ, có trí tuệ thì tự nhiên có từ bi, có tâm từ bi rộng lớn thì đương thấy chúng sinh bị nạn ta liền muốn cứu, chứ không nên khởi tâm ích kỷ và để lợi danh xen vào những thiện niệm đã phát khởi trong tâm

Vào đời nhà Đường, bên Trung Hoa, có một nông phu rất tàn ác. Trưa hôm nọ, ông ta ra xem xét công việc ngoài đồng ruộng, thấy con bò của hàng xóm chạy lạc vào đám ruộng của ông. Nó đang gặm lúa và giẫm đạp hoa màu.

Người nông dân vô cùng tức giận, bảo rằng: “Tao làm lụng cực khổ mới có được thóc lúa này, bây giờ mày gặm ăn và phá hoại mùa màng của tao! Mày phải trả một giá đắt cho sự ăn vụng này!”. Ông liền rút dao ra và nói: “Tao không muốn giết chết mày, nhưng vì đã ăn thóc lúa của tao nên tao phải cắt lưỡi của mày bỏ lại đây, để tao coi mày còn dám ăn vụng phá hoại mùa màng của tao nữa không!”.

Con bò nhận biết có lỗi nên nó đã cúi xuống tỏ vẻ ăn năn. Người nông dân nghèo khó vẫn không buông tha, ông đã nắm sừng ghì chặt đầu bò xuống và dùng dao cắt cái luỡi của nó. Con bò vô cùng đau đớn nhưng không thể kêu van gì được.

Về sau, người nông dân tàn ác này đã lập gia đình và có ba đứa con. Nhưng đứa nào cũng bị câm. Ông không hiểu tại sao mấy đứa con ông đều bị câm. Ông đưa đi chữa trị ở nhiều thầy thuốc danh tiếng nhưng không một loại thuốc nào của các vị này có thể chữa lành giúp chúng nói được. Người nông dân liền nhớ lại khoảng mười hai năm trước ông đã cắt lưỡi một con bò đực. Ông ta hiểu rõ nguyên nhân làm sao mà ba đứa con của ông bị câm. Chính do nhân tàn ác ông gây ra đã mang lại quả báo khổ đau cho mấy đứa con trong gia đình ông.

Lời bàn
Trong cuộc sống, dường như mỗi thứ đều có một quy luật riêng của nó. Người ta thường nói, hễ gieo nhân nào thì sẽ gặt quả đó. Đó là quan niệm theo luật nhân quả của nhà Phật. Mà ngẫm lại điều đó đúng thật, bởi vì từ xưa tới nay không có việc gì vượt ra khỏi luật nhân quả. Vì thế, hễ ta gieo hạt giống thiện thì sẽ gặt được quả thiện, còn hễ ta gieo hạt giống bất thiện thì sẽ bị quả bất thiện chi phối.

Có anh chàng thanh niên nọ đến nhà bạn chơi, lúc về gặp lúc trời mưa ướt hết quần áo, chàng phải mượn y phục của bạn mặc rồi ra về.

Thấy chủ về, con chó đã không mừng mà chạy ra sủa ầm ỉ. Chàng trai tức giận, cầm gậy định đánh chó, thời cha anh ta can:
- Ấy chớ! Không phải lỗi của nó đâu! Nếu con chó nhà ta đi đâu về màu lông trắng hóa đen thì con có đánh đuổi nó không đã!

Lời bàn
Trong cuộc sống, nhiều khi ta không chịu hồi quang phản chiếu lại chính mình, mà chỉ thích soi mói người khác, vạch ra những cái hay cái dở của người khác, rồi thị phi đàm tiếu, mà không chịu thực tập sống trong chánh niệm để luôn tỉnh giác trong mọi hành động. Nếu chúng ta biết duy trì chánh niệm trong mọi lúc, mọi nơi sẽ giúp cho tâm hồn chúng ta luôn được thảnh thơi và sáng suốt.

Nếu chúng ta dùng tâm này để nhìn thấy mọi vật trong một ánh sáng mới, ánh sáng của trí tuệ. Khi trí tuệ này chiếu rọi thì ta không bị những thay đổi tốt xấu hay dở chi phối làm phiền não khổ đau. Trong cuộc sống, thử hỏi mấy người suy nghĩ và hành động được như vậy? Vì lẽ đó mà cổ nhân đã để lại một câu châm ngôn bất hủ để răn dạy người đời:
“Trách người một trách mình mười
Bởi ta tệ trước nên người tệ sau”.

Truyện kể về một cô bé tính tình hay giận dỗi, thường tỏ ra không hài lòng với mọi người, dù sự việc không đáng. Tính của cô bé lại ưa nghe người khác nói lại và lập tức cho lời nói ấy là sự thật mà không hề suy xét. Cứ thế, giận dữ chồng lên giận dữ, hiểu lầm nối tiếp với hiểu lầm. Vì vậy, cô bé thường bị bạn bè gạt ra ngoài trong các cuộc chơi. Cô bé trở nên đơn độc. Một lần, cô bé tìm gặp người ông để than phiền về cách đối xử của bạn bè mà nó cho là bất công.

  Ông già im lặng nghe đứa cháu bày tỏ nỗi lòng, và sau cùng ông già nói:
  - Cháu hãy nghe ông nói. Đời ông đã nhiều lần phải chịu đựng những cảnh tương tự. Không ít lần, ông cũng đã tự thề với lòng mình, rằng ông sẽ trả thù, rửa hận. Nhưng dần dần ông đã nhận ra, hận thù chỉ làm cho mình mỏi mòn chứ không đụng được tới kẻ mà mình oán giận. Ôm mãi lòng hận thù cũng tương tự như mình uống thuốc độc mà lại mong cho kẻ thù của mình chết.
  - Vậy là sao hở ông? - Cô bé hỏi.
  Ông già đáp:
  - Dường như trong người ông có hai con người. Một con người tốt bụng không muốn làm thương tổn người khác, và một người xấu ác, hắn luôn giận dữ với mọi người, dù chỉ là việc nhỏ nhặt nhất. Sự giận dữ và lòng hận thù quá lớn đã che mờ đôi mắt khiến hắn không còn nhìn thấy gì, khiến đầu óc hắn không biết suy nghĩ minh mẫn. Ông đã sống với hai con người như thế và quả thật rất khó khăn, vì bất cứ lúc nào, một trong hai con
người đó cũng muốn thống trị tâm hồn ông.

  - Thế rồi ai thắng hở ông? - Cô bé nhìn ông nó háo hức hỏi - Ở đời, cây nào bón phân nấy. Người cũng vậy, nếu cháu thích nghe những lời đồn đãi vô căn cứ, thì kẻ xấu mạnh hơn người tốt. Ông nói thế, cháu đã hiểu!
  Ông lão mỉm cười nhìn đứa cháu.

Lời bàn
  Người đời ít khi được bình an tâm trí, gần như lúc nào cũng có chuyện để lo toan, cũng phản phất nét ưu tư phiền muộn. Đa số những phiền muộn mà người đời vướng phải đều liên quan đến sinh kế hằng ngày; phần còn lại là chuyện riêng tư tình cảm.

  Người ta cứ lầm tưởng rằng có nhiều tiền là sẽ được hạnh phúc, nên họ không sợ làm bất cứ việc gì, chấp chặt vào đó và cho rằng có tiền là sẽ có mọi thứ. Vì vậy mà họ luôn luôn dằn vặt với chính hai con người luôn tồn tại trong họ: một con người của cái thiện và một con người của bất thiện. Nếu cái thiện thắng cái bất thiện thì người ta sẽ có nhiều hạnh phúc trong đời sống thực tại. Nếu người ta có thời gian ngồi lại để thiền quán về chính mình, thì cái đau khổ của cuộc sống sẽ không còn chi phối người ta được nữa. Và hạnh phúc, tình thương yêu sẽ luôn có mặt trong từng phút, từng giây.

Bé đi chùa về chào ngoại. Ngoại hỏi:
- Con đi chùa về có gì hay, kể cho ngoại nghe với!
- Ngoại à! Thầy dạy con niệm danh hiệu đức Phật A Di Đà, ngoại nhớ niệm nghe!
Bà ngoại ngần ngừ hồi lâu, rồi đáp:
- Xưa rày, ngoại niệm đức Quán Thế Âm, bữa nay đổi lại niệm đức Di Đà… Sao ngoại sợ ông Phật kia giận ngoại quá…?

Lời bàn
Nguyên nghĩa của niệm Phật là tháo trừ mọi ngã chấp. Niệm Phật là ghi nhớ đức tính của bậc giác ngộ, như từ bi, hỷ xả… Và niệm Phật là để phát huy tính giác nơi chính bản thân mình để được khai thông ra với mọi người. Chính những đức tính của Phật mới cứu ta thoát khỏi những thất niệm bất giác của vô minh, ái dục, phiền não khổ đau, luân hồi sinh tử. Đó chính là niệm Phật tại tâm vậy. Nếu ta có tín tâm tin sâu trì danh hiệu Phật thì ta sẽ phát huy được chánh niệm, từ bi, thanh tịnh ngay trong tự tánh của mình. Như do niệm Phật thành tâm mà lòng từ phát khởi, khổ báo được yên vui thì ta nên quy hướng vào tha lực đức Quán Thế Âm, bởi hạnh an vui là hạnh của Ngài.

Do niệm Phật thanh tịnh mà tâm hồn sáng suốt, vuợt thoát khỏi khổ đau trong cõi đời ngũ trược, để quy hướng vào tha lực đức Phật A Di Đà, cầu vãng sinh về thế giới Tây phương Cực lạc.

Một võ sư lừng danh hỏi một đệ tử mới nhập môn:
- Con muốn học võ à?
- Vâng! Con muốn học võ để chiến thắng kẻ địch!
- Càng nghĩ đến chiến thắng và kẻ địch thì chưa học võ được đâu, vì còn hiếu thắng!
- Vậy con học võ để tự vệ thôi!
- Còn đề kháng tự vệ cũng chưa học võ được vì con còn vị kỷ!
- Nếu vậy con học võ để làm gì?
- Lại để làm gì! Chung quy vẫn còn vướng vào một mục đích!
Võ sinh ngạc nhiên:
- Nhưng làm thế nào có thể học võ mà không có mục đích?
Võ sư ung dung bước ra giữa võ đường, múa một bài quyền và nói:
- Ngươi cứ thế mà làm không được sao?

Lời bàn
Trong cuộc sống này, hình như con người không thể tồn tại mà không có mục đích, nhưng mục đích thì luôn ở tương lai, ở phía trước. Tôi sẽ được cái này, sẽ được cái kia và sẽ là… Vì vậy mà người ta phải thổn thức, phải đợi chờ và phải hy vọng.

Ngày mai, sự hi vọng và cái khái niệm của thời gian cũng chính là nội dung của tư tưởng bản ngã, chúng khởi lên cùng một lúc với phiền muộn, khổ đau và thất vọng, khi mà bản ngã của ta chưa thỏa mãn và không đạt được mục đích mà mình mong muốn.

Nói cách khác, khi bản ngã đề ra một mục đích thì ngay lập tức, nó mời gọi tư tưởng, thời gian đợi chờ và đau khổ cùng hiện hữu. Khi ta tự đặt ta vào trong một mục đích, có nghĩa là ta đã quá chú trọng đến tương lai mà bỏ quên thực tại. Như vậy, chính ta đang đánh mất đi hạnh phúc sẵn có của mình để mong cầu một thứ hạnh phúc chưa có, mà lại không biết ở khoảng giữa thời gian vắng mặt của hai thứ hạnh phúc này, ắt hẳn chỉ là đau khổ.

Nghệ thuật sống hạnh phúc có nghĩa là phải nhìn sâu vào giây phút hiện tại mầu nhiệm sẵn có thì tất cả mọi tư tưởng, chấp trước và suy tính sẽ được giải trừ, và khi ấy, bạn sẽ là một người có cuộc sống an lạc nhất.

Chim cú từ biệt chim gáy để dọn đi nơi khác. Gáy hỏi lý do.
  - Vì dân cư vùng này không ưa tôi.
  Gáy khuyên:
  - Chỗ thâm tình tôi xin phép nói thật. Chỉ vì người ta không ưa cái tiếng của bác thôi. Nếu bác đổi lại tiếng kêu thì dù ở miền Đông hay miền Tây, bác đều được bình an cả!

Lời bàn
  Mỗi khi gặp trở ngại, bạc đãi, phản ứng của chúng ta là muốn bỏ đi. Phật dạy chúng ta nên áp dụng pháp chuyển tâm (cho và nhận) trong giáo lý Đại thừa. Hãy rước tất cả những khổ đau của người khác vào tâm, và cho họ những gì mà mình có thể.

  Có nhiều người khác cùng gặp khó khăn như ta, vậy ta nên phát tâm chịu thay cho họ những nỗi khổ ấy. Ta tu hạnh nhẫn nhục và từ bi thì những trở ngại, bạc đãi của người khác đối với chúng ta, đều trở thành vô dụng khi mà ta biết chuyển hóa nó thành niềm hạnh phúc lớn lao cho bản thân mình và bản thân người. Được vậy, thì dù ta có ở đâu đi nữa, cũng sẽ được mọi người thương quý, mến yêu.

Hai cha con ngồi trên lưng lừa mới mua trở về nhà. Chợt có tiếng bình phẩm: “Trời ơi! Sao mà ác thế, hai người ngồi trên lưng con lừa, chắc nó phải gãy xương!”.

Ông bố nghe có lý, bước xuống, để con ngồi một mình. Đi được một quãng xa, một cụ già quở trách: “Thời đại còn đảo điên, con ngồi lưng lừa để bố dắt bộ!”.

Thằng con vội nhảy xuống mời bố lên. Nhưng mới được vài bước, một giọng nói chỏng lỏn từ trong một nhà vang ra: “Chưa từng thấy cha nào nhẫn tâm như thế! Bố ngồi vắt vẻo còn bắt con đi bộ!”.

Thế là cả hai cha con cùng đi bộ. Tưởng yên thân, nhưng lại bô bô có tiếng nói: “Rõ khổ! Mua lừa để làm gì mà cả hai bố con cùng đi bộ. Ngu ơi là ngu, thật là bộ ba lừa!”.

Lời bàn
Trong đời sống thường ngày, chúng ta luôn bị ngoại cảnh tác động chi phối, làm cho ta dao động và không làm chủ được chính mình, trước những lời khen chê, thị phi tốt xấu. Phật dạy, tất cả những ngoại duyên đó đều không thật, là những bóng giả mà thôi.
Nếu dùng tuệ giác quán chiếu sâu vào thực tướng của nó, chúng ta sẽ phá tan được bóng mờ của âm thanh, hoặc những hình ảnh trước mắt, cứ dấy niệm lăng xăng xuôi ngược trong tâm thức. Nó vô hình nhưng lại có sức đeo đuổi, len lỏi, dây dưa khắn khít theo mình.

Người tu mà bị những thứ này chi phối thì không thể tiến bộ được. Phật dạy, người tu phải là người có kiếm trí tuệ, chặt đứt được những ràng buộc những vướng mắc, những ngoại duyên thì mới có thể vững tiến, vững tu, vững bền niềm tin trên con đường đạo.

Một chiều chủ nhật nắng vàng ấm áp tại thảo cầm viên TP. HCM, hai vợ chồng nọ dẫn hai đứa con trai nhỏ, Bi 7 tuổi và Bô 3 tuổi, mua vé vào cửa một trò chơi. Họ đến quầy vé và hỏi: “Giá vé bao nhiêu vậy anh?”.

Anh nhân viên trả lời: “Mười ngàn cho người lớn và năm ngàn cho trẻ em trên sáu tuổi, còn dưới sáu tuổi thì vào cửa tự do. Các con của anh bao nhiêu tuổi rồi?”.

Người chồng trả lời: “Bé này 3 tuổi và bé này 7 tuổi, vậy anh bán cho tôi hai vé người lớn và một vé trẻ em”.

Mua xong đi ra xa, ngưòi vợ kêu lên: “Anh trúng sổ số hay sao? Nếu anh nói thằng Bi là 6 tuổi thì anh có thể tiết kiệm được năm ngàn, người ta đâu có nhận ra được!”.
Người chồng trả lời: “Đúng, người xét vé không nhận ra được, nhưng các con chúng ta nhận ra được tuổi của chúng!”.

Lời bàn
Muốn dạy con cái giữ đạo đức thì cha mẹ phải làm gương cho chúng. Những lúc nói dối để đỡ tốn tiền là dạy cho chúng cách gian lận ở đời. Cha mẹ cần phải làm những điều lương thiện để noi gương tốt con con cái nhìn vào và noi theo. Cha mẹ phải nghĩ đến câu: “Đời cha ăn mặn, đời con khát nước”. Phải dạy cho chúng những điều hay lẽ phải để tâm hồn chúng được tiếp nối và do đó, nó sẽ là nền tảng tốt đẹp cho chúng khi bước vào đời ở mai sau. Cha mẹ là người luôn phải sống thành thực, để trở thành tấm gương sáng cho con trẻ.

Chuyện xưa kể lại rằng: Có một người đàn ông bất ngờ ngã xuống một dòng sông. Chỗ ông bị ngã xuống là nơi mà dòng nước sông đang chảy xiết ra một bờ thác cao và rất nguy hiểm. Mọi người trên bờ đều lo lắng cho mạng sống của ông ấy. Mầu nhiệm thay, ông ấy đã sống sót và bơi xuôi theo dòng nước dưới chân ngọn thác. Mọi người vây quanh ông ấy, để hỏi xem bằng cách nào mà ông đã vượt qua được nguy hiểm. Ông ta bình tĩnh trả lời: “Lúc đầu tôi cố cùng vẫy, sau đó tôi hòa mình vào dòng nước, không lo sợ, tôi đã để cho dòng nước tự nhào nặn hình thể của tôi. Hòa vào dòng nước xoáy, nên tôi đã quay trở ra được khi dòng nước xoáy ấy chảy ra, nhờ vậy mà tôi đã thoát chết”.

Lời bàn
  Trong bất kỳ một tình huống nào, ta cũng đừng nên nhượng bộ sự sợ hãi trong khi mình rơi vào tình trạng hiểm nguy, chính sự sợ hãi đã làm cho ta thất bại. Lúc ấy chúng ta phải giữ cho trạng thái tâm hồn mình thật bình tĩnh, hít thở thật sâu vào và dùng tuệ giác để nhìn vào tình huống vừa xảy ra một  cách sáng suốt, thì sẽ ổn định được mọi chuyện. Và một điều nữa mà ta tiếp nhận được từ nơi bài học này, là ta phải ý thức được sự có mặt của mình trên cuộc đời cùng sự có mặt của thiên nhiên cũng như xã hội chung quanh chúng ta, để cho ta hòa nhập, thích ứng với những sự biến đổi của chúng.

Thuở xa xưa, vào một đêm tối, người cha bảo với con:
- Ngày mai dậy thật sớm, cha con mình đi chợ mua đồ dùng.
Người con nghe thế, ghi khắc vào lòng. Đến ngày mai, anh dậy thật sớm, không hỏi ý cha, tự một mình anh ra chợ. Tới nơi, anh không biết đến đấy để làm gì, lang thang qua lại, mệt mỏi vô cùng, trong mình lại không có một đồng xu cắc bạc, bụng đói như cào, mà không có tiền để mua thức ăn, nước uống; đành phải trở về nhà. Ông cha vừa thấy, liền mắng rằng:
- Mày thật là đồ vô trí, sao không chịu đợi tao cùng đi? Tự ý một mình đi không về rồi, không được việc chi cả, tự chuốc lấy sự khổ cực nhọc nhằn, tao có đời nào bảo mày làm thế!

Lời bàn
Trong cuộc sống, ông bà ta thường nói: “Ăn cơm có canh, tu hành có bạn”. Và câu chuyện này, chúng ta thử liên tưởng đến người tu trì Phật pháp là phải biết nương gần thầy hiền hay bạn lành để được sớm tối học hỏi kinh nghiệm tu tập từ các vị ấy, và sống cùng bạn cùng thân ta sẽ được năng lực của tăng thân che chở và bảo hộ, thì con đường tâm linh của chúng ta mới mau tiến bộ.

Không nên tự ỷ là mình thông minh tài giỏi, rồi tự mình sống tách biệt đại chúng mà tu hành thì sẽ gặp rất nhiều chướng ngại, chướng duyên, sẽ làm cho ta thối thất tâm Bồ đề, mà sa vào sự cám dỗ của đời sống thế tục và tự đánh mất đi chính bản thân mình, lúc đó, khó mà cứu vãn được.

Thuở xưa, có đôi vợ chồng nọ làm ba cái bánh, mỗi người ăn một cái rồi, còn thừa một cái, hai người đánh cuộc với nhau rằng: ai muốn ăn cái bánh thì phải không nói một câu, nếu ai nói trước là thua cuộc, không được ăn cái bánh. Thế rồi, cả ngày hai vợ chồng nín thinh không nói một tiếng. Chợt có thằng ăn trộm vào nhà vơ vét hết của tiền đồ đạc, sửa soạn chạy đi. Hai vợ chồng vì sợ thua cuộc mất cái bánh, nên cứ lấy con mắt ngó trân trân tên ăn trộm đang vơ vét đồ đạc trong nhà mà không ai nói một tiếng. Tên ăn trộm thấy vậy còn dạn dĩ thêm lên, thậm chí còn muốn xâm chiếm tiết hạnh của người vợ mà người chồng vẫn đứng xem, không nói một lời, người vợ hoảng hốt kêu ầm ĩ:
- Anh thật ngu si quá đỗi, vì một miếng bánh mà để thằng ăn trộm làm nhục tôi quá đổi, không mở miệng nói một lời?
Người chồng bèn vỗ tay cười lớn:
- Ha ha! Em đã khai khẩu nói trước! Thế là thua anh mất rồi, cái bánh về anh ăn, thích quá!

Lời bàn
Câu chuyện này, chúng ta đã nhận chân ra một điều là trong xã hội, con người luôn chạy theo sự ham muốn và không lúc nào được thỏa lòng. Theo đuổi ham muốn cốt là để thỏa mãn, nhưng nó lại luôn luôn đưa đến bất mãn vì những điều mong muốn của chúng ta không đạt được.

Đôi khi, vì những ích kỷ nhỏ nhen mà chúng ta lại đánh mất đi những lợi ích lớn lao của pháp lành. Và lúc nào cũng bị sự ham muốn ruợt đuổi. Cũng chính vì vậy mà đức Phật đã dạy, dù trốn ở tận góc bể chân trời, ta vẫn cứ khổ đau; dù có tìm quên trong thú vui nào, lạc thú ấy cũng là lạc thú của đau thương.

Nếu chúng ta có thời gian ngồi quán sát lại bản chất của tâm mình, cái gì tạo ra rắc rối và chướng ngại trong đời sống, thì ta sẽ tìm ra được bản chất của đối tượng ham muốn, quán sâu vào nó để loại trừ nó ra khỏi tâm ta.

Một thương gia giàu có bỗng gặp đủ thứ tai họa liên tiếp: ông mất bà vợ đẹp, mất tòa biệt thự (vì hỏa hoạn), mất tài sản (vào tay bọn cướp), và mất cả tự do (vì nhục mạ vị lãnh chúa trong vùng nên bị bắt giam cầm).
Viên cai ngục có mẹ lúc trước giúp việc cho thương gia. Hắn để ý thấy thương gia thay đổi kỳ lạ. Trước đây, ông nổi tiếng keo kiệt, luôn sợ người ta lừa. Nhưng, từ ngày vô ngục rồi, ông tỏ ra rất hạnh phúc. Hắn bèn hỏi:
  - Tâm ông vẫn thường chứ? Tại sao ngày nào ông cũng vui cười như thế?
  Thương gia cười thích thú:
  - Chẳng còn thứ gì để mất nữa cả.

Lời bàn
  Nói tới phương cách sống thì mỗi người đều có một lối sống khác nhau. Lối sống đó ảnh hưởng đến tâm tính của chính họ. Sự khác nhau đó, chúng ta sẽ dễ dàng phân biệt khi để ý đến sự sinh hoạt trong từng giai đoạn sống của chính họ.

  Có người cả đời sống xa hoa trong nhà cao cửa rộng, xe cộ đời mới mắc tiền và bằng lòng với chính cái sự sung túc đó, và nghĩ rằng đời này không có gì đáng phải suy nghĩ, chẳng có gì đáng phải buồn, và sống ích kỷ, chỉ biết huởng thụ riêng mình.

  Cũng có người cả đời chỉ thích sống giản dị, mặc dù có sẵn tiền bạc. Không thích chưng diện và hay giúp đỡ người khác.

  Có hạng người khác thì lúc nào cũng chỉ thích sống “an phận thủ thường”, không hề có ước vọng cao xa. Tiền bạc có được bao nhiêu thì tiêu pha trong giới hạn đó, không than van với ai…

  Vậy thì ta hãy dùng tuệ giác đúng đắn để tìm ra phương cách sống tốt nhất! Và hãy tư duy thử phương cách ra sao mới là phương cách vui sống phù hợp cho riêng mình

Trong bất cứ một trường học nào trên thế giới, chúng ta đều có thể tìm thấy ba loại học trò khi phải làm bài toán cho thầy giáo.
Loại một: tự mình loay hoay, kiên nhẫn giải bài toán một mình.
Loại hai: “cọp dê” sao y bản chính của bạn, không cần phải tìm tòi thắc mắc chi cả.
Loại ba: nhờ người khác hướng dẫn, biết đáp số, tập giải cho đến lúc tìm ra đáp số ấy.

Thông thường, ba loại học trò trên đều có thể đạt đến số điểm giống nhau, nhưng đến lúc trường thi, sẽ có ba kết quả khác nhau:
Loại một: nhờ đã tự giải một mình nên khi gặp lại đề cũ hoặc tương tự, trúng tủ liền.
Loại hai: do “cọp dê” bạn hoặc chép sách nên đến lúc phải xoay sở một mình, liền bí tịt, xơi luôn một cặp trứng ngỗng.
Loại ba: vừa “cọp dê”, vừa giải theo nên năm thuở mười thì, cũng có thể giải lấy một mình.

Lời bàn
Cuộc đời này há chẳng phải là một bài toán của mỗi chúng ta đó sao? Đức Phật và các bậc Độc giác là những người có thể tự giải bài toán một mình. Còn lại, các bậc Thánh đệ tử của đức Phật và chư vị Tổ sư, có thể ví như hạng giải bài toán loại thứ ba, vì các Ngài có trí lực và huệ lực nên vừa có thể học hỏi từ trong kinh điển, và áp dụng và đời sống tu tập của mình một cách nghiêm mật, nên trước sau gì đáp số của bài toán cũng sẽ tự hiển lộ.

Còn chúng ta, chuyên môn “cọp bi” lời của Phật và Tổ mà không chịu nghiên cứu và áp dụng phương thức ấy để tìm ra cách giải!

Vì vậy, chúng ta có thể hiểu vì sao rồi chứ! Trong số đó, chúng ta nhiều khi diễn giải kinh rất lưu loát và thao thao bất tuyệt, có thể hay hơn cả những bậc đàn anh đi trước của mình, nhưng khi những khó khăn tìm đến thì ta lại trốn tránh một cách hèn nhát, và những lúc có khổ đau trổi dậy, chúng ta lại không thể vượt qua!

Thời xa xưa, tại một một ngôi chùa nọ, khi thầy trụ trì và các đệ tử bắt đầu ngồi tịnh tọa niệm Phật vào buổi tối, thì con mèo sống trong chùa gây ra tiếng ồn ào khiến họ phải phân tâm. Thầy trụ trì ra lệnh cột con mèo lại trong giờ tịnh tọa.

Nhiều năm sau, khi thầy trụ trì qua đời, con mèo vẫn tiếp tục bị cột trong giờ đại chúng tịnh tọa. Đến khi con mèo đó già chết, một con mèo khác lại được mang vào thiền viện, và nó cũng bị cột lại trong giờ tịnh tọa vào buổi tối.

Rồi đến nhiều thế kỷ sau, những người kế thừa ngôi chùa đó đã viết luận văn tốt nghiệp về nghi lễ tôn giáo của việc cột con mèo lại trong lúc tịnh tọa.

Lời bàn
Câu chuyện kể trên, giống như cách phát triển những điều mê tín. Mới đầu, có thể có những lý do đặc biệt trong một hoàn cảnh riêng nào đó. Lâu dần, việc đó được lập đi lập lại như một tập tục, rồi thành một nghi thức. Họ làm việc đó vì họ không thấy có điều trở ngại, không mất gì và không nên làm.

Nhiều người trong chúng ta, đã sống giống như câu chuyện trên. Chúng ta làm cái này cái kia, lập đi lập lại mà thực sự không hiểu gì về ý nghĩa hay tầm quan trọng của nó.

Câu chuyện còn nhắc nhở chúng ta phải luôn nhớ tới lời Phật dạy trong kinh Kalama (thuộc Tăng Chi Bộ) như sau: “Như vậy, này các Tỳ kheo, điều ta vừa nói với các người: Các Tỳ kheo, các người đừng tin vì nghe nói lại, đừng tin vì phong tục, đừng tin vì nghe tin đồn, đừng tin vì kinh điển truyền tụng, đừng tin vì lý luận, đừng tin vì công thức, đừng tin vì có suy tư đầy đủ dữ kiện, đừng tin vì có thẩm sát và chấp nhận lý thuyết, đừng tin vì thấy thích hợp, đừng tin vì sa môn là thầy mình. Nhưng này các Tỳ kheo, khi nào các người tự biết rõ: các pháp này là thiện, các pháp này không đáng chê, các pháp này được người trí ca ngợi, các pháp này nếu được thực hiện, chấp nhận thì dẫn đến hạnh phúc an vui, thời các thầy Tỳ kheo, các người hãy đạt đến và an trú”.

Thuở xưa, có một người nhà rất giàu có, cử chỉ luôn đúng đắn và lại thông minh, vì thế, kẻ xa người gần đều cảm phục, ái mộ. Bấy giờ, có một người đến nhận người ấy làm anh mình, thường thường qua lại một cách rất mật thiết. Người này nhận người nhà giàu làm anh để làm chi vậy?
Mục đích chỉ muốn lợi dụng tiền bạc.

Sau đó, người nhà giàu kia sa sút khốn cùng, đổ vỡ nợ nần, người kia liền trở mặt, và nói thẳng với anh nhà giàu kia: ngươi không phải là anh ta.

Lời bàn
Chuyện này tỷ dụ rằng, có bọn người xấu ăn trộm kiến thức ngôn ngữ, phương pháp và nghi thức của Phật pháp, đem ra làm giáo pháp của riêng họ, nhưng hoàn toàn không thật tâm tin tưởng, mà chỉ muốn lợi dụng những điều ấy làm phương tiện để mưu sinh. Và nhiều lúc, họ lại tỏ ra rất là đạo mạo để hòng che giấu những điều xấu của họ. Tuy nhiên, từ xưa tới giờ, tất cả những điều thuộc về chân lý thì luôn luôn đúng, nhưng do con người luôn làm sai lệch đi mà thôi.